Tahkim Anlaşması Nedir?

Günümüzde taraflar, uyuşmazlıkların çözümünde daha profesyonel bir yapılanma olan tahkim yolunu tercih etmektedirler. Tahkim sayesinde uyuşmazlıkların hakem adı verilen uzman kişiler vasıtası ile çözümleneceğinin bilinmesi bu hususta taraflara bir güven sağlamakta ve bu sebeple tahkim yolu, devlet yargısı yerine tercih edilir bir hâle gelmektedir.

Tarafların tahkim yolunu seçebilmeleri için bu hususta bir tahkim anlaşması yapmaları gerekmektedir. Tahkim yoluna başvurulabilmesinin vazgeçilmez koşulu taraflar arasında yapılması gereken tahkim anlaşmasıdır. Aksi hâlde tarafların tahkim yoluna başvurabilmeleri mümkün olamamaktadır.

Taraflar arasında yapılmış veya yapılacak tahkim anlaşmasının geçerliliği, anlaşmanın Milletlerarası Tahkim Kanunu’nun 4’üncü maddesinde yapılan tahkim anlaşması tanımına uygun olmasına bağlıdır. Milletlerarası Tahkim Kanunu’nun 4’üncü maddesine göre; “tahkim anlaşması, tarafların, sözleşmeden kaynaklansın veya kaynaklanmasın aralarında mevcut bir hukukî ilişkiden doğmuş veya doğabilecek uyuşmazlıkların tümünün veya bazılarının tahkim yoluyla çözülmesi konusunda yaptıkları anlaşmadır”.

Bu tanımdan da açıkça anlaşılacağı gibi, tahkim anlaşmasına konu olabilecek uyuşmazlık sözleşmeden kaynaklanabileceği gibi sözleşme dışı bir uyuşmazlık da olabilir. Bu sebeple taraflar arasındaki uyuşmazlık, haksız fiil veya sebepsiz zenginleşmeden kaynaklanan bir uyuşmazlık olsa dahi, taraflar bir tahkim anlaşması yaparak, uyuşmazlığın tahkim yolu ile çözümlenmesini kararlaştırabilirler.

Tahkim anlaşması madde metninden de açıkça görüleceği üzere tahkim, taraflar arasındaki mevcut bir hukukî ilişkiden kaynaklanan ya da kaynaklanabilecek uyuşmazlıklara ilişkin olabilir. Bu sebeple, tahkim anlaşması yapıldığı sırada taraflar arasında bir hukukî uyuşmazlık söz konusu olmasa dahi, tahkim anlaşması yapılabilir. Milletlerarası Tahkim Kanunu’nda ifade edildiği üzere, taraflar, aralarındaki uyuşmazlıkların tümünün tahkim yolu ile çözümlenebileceğini kararlaştırabilecekleri gibi, bu uyuşmazlıklardan sadece belirli bir bölümünün tahkim yolu ile çözümlenebileceğini öngörebilirler. Yine tarafların aralarındaki sözleşmelerden sadece bazılarının, ya da tek bir sözleşmenin sadece belirli bir bölümünden kaynaklanan uyuşmazlıkların tahkim yolu ile çözümlenebileceğine ilişkin kararlaştırdıkları tahkim şartları geçerlidir. Böyle bir durumda, tahkim anlaşması dışında kalan bir konudan kaynaklanan uyuşmazlıklar, devlet yargısında çözümlenecektir.